Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) istihdam bilgileri, eğitimle istihdam ortasındaki bağı ortaya koyuyor. 2022 üçüncü çeyrek işgücü istatistiklerine nazaran işgücüne iştirak oranı yükseköğretim mezunlarında yüzde 77, lise mezunlarında yüzde 56, mesleksel ve teknik lise mezunlarında ise yüzde 67. Fakat datalar Türkiye’de iş dünyası ile okullar ortasındaki kopukluğu da net biçimde gösteriyor. Yetenek ve patron ortasındaki kopukluk tüm dünyada yıllardır bir girdap oluşturmuş durumda.
Bu sorunun tahlili için bilhassa mesleksel ve teknik liselerle ilgili çok hoş çalışmalar yapıldı. Meslek liselerini memleket sorunu yapmak işe yaradı, mezunların istihdamı arttı ancak hala kâfi değil. Türkiye’de mezunların yüzde 67’si işgücüne katılırken bu oran OECD’de yüzde 75’in üzerinde.
EĞİTİME KATKI ŞART
1972’de Çorlu’da metal ambalaj fabrikasıyla üretime başlayan, bugün de dördü yurtdışında olmak üzere toplam 21 fabrikada üretim yapan Sarten Ambalaj’ın ikinci jenerasyon yöneticisi Zeki Sarıbekir ile genç işsizliği konuşuyoruz. Şirketin yüzde 15’i Japon Mitsui iştirakinde. Birebir vakitte Ambalaj Sanayicileri Derneği’nin de başkanı olan Sarıbekir, sektörde nitelikli eleman meselesini çözmeye kafayı takalı çok olmuş. 1994’te Yusuf Sarıbekir Mesleksel ve Teknik Anadolu Lisesi’ni kurmuş. Endüstride başlatılan meslek liselerine hamilik projesine çok inanıyor. “Zamanımın değerli bir kısmını buna ayırıyorum” diyor.
Öte yandan yükseköğretim mezunu yetenekleri bölüme hazırlamak için de 2008’de Sarten Akademi kurulmuş. Topluma en büyük katkının gençlerin potansiyellerini ortaya çıkaran işlere imza atmak olduğuna inanan Sarıbekir, bahsettiğimiz yetenek-işveren kopukluğunu yaşamayanlardan. Bunun prosedürünü şöyle anlatıyor: “Herkes eleman yok diyor. Meğer her yer eleman. Ben yetenek bulmak, emekçi bulmak üzere bir meşakkat çekmiyorum. Yöneticilerin, şirketlerin gereksinim duydukları çalışanı eğitmeye katkı sağlaması kaide. Bu da yetmez onlara hayallerini, maksatlarını göstermeliyiz. Eski yollarla bugünün gençlerini tutamazsınız. Biz analoğuz, onlar dijital. Mana vermeniz, neyi neden yaptığını anlatmanız gerekiyor. Bunu yaparsanız genç size geliyor, sizde kalıyor.”
MESLEK LİSELERİ DEĞERLİ KAYNAK
Sarten üretiminin yüzde 75’ini ihraç eden bir şirket. Bunun dışında tedarik zinciriyle dolaylı ihracata da imza attıklarını belirten Zeki Sarıbekir, gençleri de bu yetkinliklerle donattıklarını söylüyor. ‘İki ayaklı çalışıyoruz” diyen Sarıbekir, süreci şöyle anlatıyor: “Üniversite mezunları için akademimiz var. Sarten Akademi gençleri ferdî gelişim, idare hünerleri, üretim, eser bilgisi, eser geliştirme, kalite, iş sıhhati ve güvenliği, bilgi güvenliği, satış teknikleri, ihracat, finans ve muhasebe üzere çeşitli bahislerde eğitiyor. Daha sonra bizde çeşitli durumlarda işe başlıyorlar. Fakat bu okul o denli duyuldu ki, öteki şirketler de onları kapabiliyor. Kasvet değil kıymetli olan gence ve dala katkı. İkinci ayak da meslek liseleri. Meslek liseleri kıymetli bir kaynak. ‘Ben bir genci yetiştireceğim’ diye hangi meslek lisesine gitseniz, size kapılar arkasına kadar açılır. Biz İstanbul Sanayi Odası’nın programı kapsamında Silivri’deki bir sanayi meslek lisesine hami olduk. Orada üç atölye yaptık. Okulu bitirmiş öğrenciler direkt gelip Sarten’de çalışabiliyor ve mesleklerini sürdürebiliyorlar. Silivri Yusuf Sarıbekir Mesleksel ve Teknik Anadolu Lisesi okulunu Japonya’nın İstanbul Konsolosu ziyaret etti. Meslek lisesi hakikaten memleket sıkıntısı. Bu çocuklar 16 yaşında sigortalı oluyorlar. Meslek lisesini bitirdiği vakit bütün dünyada geçerli iş yeri açma ruhsatına sahip oluyorlar. Lise ve üniversite stajyerlerimize Bulgaristan fabrikamıza seyahat organize ettik. İki küme öğrenci gitti. Orayı da gördüler. Yurtdşında meslek imkânı olduğunu da gördüler.”
DÖRT AYAKLI MEMNUNLUK HEDEFİ
Toplam 3 bin 500 kişinin istihdam edildiği Sarten’de 2030 amaçları şimdiden yapılmış durumda. Yakın devirde Niğde’nin Bor ilçesinde yeni bir fabrika yatırımının hayata geçeceğini belirten Zeki Sarıbekir, “Orada da yeni istihdam sağlayacağız. Bor’da tarıma dayalı endüstriye ambalaj temin edeceğiz” diyor.‘Peki 2030’da nasıl bir Sarten olmalı’ sorusunu ise ‘Mutlu Sarten olmalı’ diye yanıtlıyor. İşte Memnun Sarten gayesi ise dört ayak üzerinde yükseliyor: “Bu dört ayak keyifli müşteriler, keyifli tedarikçiler, memnun çalışan ve memnun sermayedar. Bizimle çalışan, kendini geliştiren, geleceğini gören, planlayan önümüzdeki periyotta şirketine güvenen yetenekler çok kıymetli. Bu dört memnunluk sütunu istikrar içinde olmalı. Biri fazla güçlü olursa olmaz. 2030’da farklı bir dünya olacak.”
‘ÇEVREYİ AMBALAJ DEĞİL İNSAN KİRLETİR’
– BİREBİR vakitte Ambalaj Sanayicileri Derneği Başkanı da olan Zeki Sarıbekir, gelecekteki besin güvenliği, tasarruf üzere sürdürülebilirlik mevzularının ambalajsız mümkün olmadığının altını çiziyor. “Döngüsel iktisat ve sürdürülebilirlik en çok değer verdiğimiz mevzuların başında geliyor. Bu kapsamda Sarten olarak sürdürülebilirlik raporları yayınlıyoruz. İnanıyorum ki 2030’dan önce sürdürülebilirlik dokümanı olmayan, sürdürülebilirlik raporu olmayan, karbon ayak izini ölçmeyen, yeşil mutabakata uymayan ihracat yapamayacak. Pandemi bunun ehemmiyetini bize gösterdi. Şuurlu tüketimin merkezinde ambalaj var. Çevreyi insan kirletiyor ambalaj değil. Biz de ambalaj sanayii olarak tükettiğimiz güce, hammaddeye dikkat ediyoruz” diyor. Çevreci üretim maksadı kapsamında güneş gücü yatırımlarına tartı verilmiş Sarten’de. Sarıbekir süreci şöyle anlatıyor: “Bu sene 9 megavatlık güneş paneli kurduk. Şu anda Manisa’daki gücümüzün yüzde 45’ini güneş gücünden alıyoruz. GES projemiz kapsamında 17 bin adet güneş paneli ile 13 milyon kWh/yıl elektrik üreteceğiz. Ürettiğimiz bu elektrik ile yılda 3 bin ton CO2 emisyonunu engellemiş ve 238 bin adet ağacı kurtarmış olacağız. Tekrar bu yıl sonunda tamamlamak üzere Bulgaristan, Adana, Niğde ve Karacabey fabrikalarımızda da GES proje çalışmalarımızı başlattık.”