ANTALYA – Türkiye’nin en fazla nüfusa sahip beşinci kenti olan Antalya, artan göçün tetiklediği sıkıntılarla uğraşıyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi’nin sonuçlarına nazaran Antalya’nın nüfusu 2 milyon 688’e ulaştı.
Göçe bağlı nüfus hareketliliğinin en ağır olduğu kentler ortasında birinci sıralarda yer alan Antalya için ‘kentleşme’, ‘nüfus artışı’ ve ‘göç’ başlıkları altında bir araştırma yapan Akdeniz Üniversitesi Mimarlık Kısmı Öğretim Vazifelisi ve kent plancısı Dr. Ebru Manavoğlu, “Antalya’nın sürdürülebilir gelişmesi için yeni stratejilere muhtaçlığımız var. Aksi takdirde ağır etraf meseleleri ve imara dayalı risklerle karşı karşıya oluruz” dedi.
Dr. Ebru Manavoğlu NÜFUS ARTIŞ SURATI İKİ YILDIR DÜŞÜYOR
Dr. Manavoğlu, ‘Antalya’da Kentleşme ve Göçün Mekânsal Tesirlerinin İncelenmesi’ isimli araştırmasında Antalya’nın nüfus artış suratının, 1985-1990 periyodunda binde 47,88 ile pik yaptığına değindi. Çalışmada şu datalar yer aldı: “Antalya, binde 25,7 yıllık nüfus artış suratı ile nüfus artış suratı binde 26,1 olan Muğla ve binde 25,8 ile onu takip eden Tekirdağ’dan sonra üçüncü sırada. Nüfus artış suratı değişimi bakımından değerlendirildiğinde kentin 2019’da binde 34,6 olan nüfus artış suratı, 2021’de binde 27,7’ye, 2022’de 25,7’ye düştü. Kentte yıllara nazaran nüfus artış suratı düşmekle birlikte bu kıymet hâlâ Türkiye’nin 2022 nüfus artış suratı kıymeti olan binde 7,1’in üzerinde.”
EN FAZLA NÜFUS KEPEZ İLÇESİNDE
Antalya’da nüfus yoğunluğunun arttığının belirtildiği araştırmada, bir kilometrekareye düşen kişi sayısının 2020 yılında 123 iken 2021’de 126’ya 2022’de ise 130’a çıktığı ve bu pahanın 2022 yılı Türkiye nüfus yoğunluğu ortalaması olan 111’in üzerinde olduğu söz edildi. Antalya’nın 19 ilçesinde nüfus ve göç durumunun incelendiği araştırmadaki başka bilgiler ise şöyle: “Kentin en fazla nüfusa sahip ilçesi 608 bin 675 bireyle Kepez. İlçe, toplam nüfusun yüzde 23’e yakınını kapsamakta. Muratpaşa’nın, 526 bin 293 nüfusla ikinci en fazla nüfuslu ilçe olarak toplama oranı yüzde 19,6. Sıralamada, 364 bin 180 nüfus ve yüzde 13,5 oranla Alanya yer alıyor. Üç ilçe nüfusunun toplamı toplam nüfusun yaklaşık yüzde 56’sını oluşturuyor. Nüfusu en az ilçe, 2 bin 875 bireyle İbradı. Onu 7 bin 188 nüfusla Gündoğmuş ve 10 bin 477 nüfusla Akseki izliyor.”
‘HEM GÖÇ ALIYOR HEM GÖÇ VERİYOR’
Araştırmadaki bulguları pahalandıran Dr. Manavoğlu, Antalya’nın hem göç alan hem de veren bir kent olduğuna dikkat çekti. Dr. Manavoğlu, çözülmeyen sıkıntılarının sebebinin göç olarak değerlendirmenin gerçekçi olmadığını söyledi. Net göç suratının sanıldığı kadar yüksek olmadığını belirten Dr. Manavoğlu, “2022 datalarına nazaran kent, 92 bin kişi göç almasına karşın, 79 bin şahsa yakın da göç verdi. Antalya’nın göç verme nedenlerinin başında eğitim geliyor. Kentin net göç suratı, 2022’de yaklaşık binde 5’ti. Antalya, bu datalarla net göç suratında Türkiye’de 21’inci sırada. Net göç suratı en yüksek vilayet, binde 22,5 ile Tekirdağ. Onu, binde 22 ile Yalova ve yaklaşık binde 13 ile Kocaeli ve Sinop takip ediyor” diye konuştu.
Dr. Manavoğlu, Antalya’nın hem göç alan hem de veren bir kent olduğuna dikkat çekti. ‘ANTALYA, MEMLEKETLER ARASI ÖLÇEKTE TALEP EDİLEN BİR ŞEHİR’
Antalya’nın 2018 yılından itibaren milletlerarası göçte yükselen bir grafik gösterdiğinin altını çizen Dr. Manavoğlu, bahisle ilgili şu bilgileri paylaştı: “Sadece yabancı göçüne baktığımızda son yıllarda süratli bir yükseliş görüyoruz. Antalya, memleketler arası ölçekte talep edilen bir kent. 2018 yılında nüfusun 75 bin 822’sini yabancı asıllı nüfusu oluştururken, toplam nüfus içinde yabancıların hissesi, yüzde 3,12 idi. Bu sayı 2022 yılında 172 bin 487’e, toplam nüfus içindeki hisse da yüzde 6,4’e çıktı. Memleketler arası net göç durumuna nazaran Antalya, 172 bin 487 yabancı asıllı nüfus ile 736 bin 280 yabancı nüfuslu İstanbul’dan sonra ikinci sırada. Antalya’yı, 156 bin 786 yabancı nüfusu ile Ankara takip ediyor. Yabancı asıllı nüfusun toplam nüfusa oranına nazaran ise Yalova yüzde 9,5 ile birinci, Antalya yüzde 6,4 ile ikinci, Kırşehir yüzde 5,6 ile üçüncü sırada.”
‘EN SÜRATLİ DÖŞEMEALTI BÜYÜYOR’
Nüfus artış suratının kent ömrüne tesirlerini inceleyen Dr. Manavoğlu, ilçelerin potansiyellerinin de değişmeye başladığına işaret etti: “Afet risklerine, ulaşım ve altyapı sıkıntılarına odaklanıp yatırımları bu alanlara ağırlaştırmak zorundayız. Kentte alt merkezler oluşuyor. Konyaaltı çok süratli büyüdü ve konut alanlarına doydu. Artık bu ilgi, kent merkezinin dış çeperindeki Döşemealtı’na kaydı. Döşemealtı, çok süratli biçimde yapılaşıyor ve nüfusu artıyor. 19 ilçenin yıllık nüfus artış suratları değerlendirildiğinde, en üst sırada binde 74 ile Döşemealtı yer alıyor. Onu, binde 58 ile Kemer ve binde 38 ile Alanya izliyor. Antalya’nın 2022 yılı nüfus artış suratı olan binde 25,7’nin üzerinde olan öteki ilçeleri de binde 26 ile Aksu, binde 28 ile Kepez, binde 29 ile Manavgat, binde 30 ile Gazipaşa, binde 33,5 ile Serik. Kentte nüfusu azalan tek ilçe ise Akseki.”
‘KONTROLLÜ KENTLEŞME ŞART’
Dr. Manavoğlu, göçün denetimsiz gelişmeye neden olmaması için planlama kararlarının sürdürülebilir kentleşme unsurlarıyla yönetilmesi gerektiğinin altını çizdi. Dr. Manavoğlu, “Her geçen yıl nüfus yoğunluğunun arttığı Antalya’da, ulaşım ve altyapı düzenlemelerinin, afet risk sakınım planlama çalışmalarının, açık ve yeşil alanların ehemmiyeti de giderek artıyor. Nüfus ve kent planlama bağının uygun kurulmaması, toplumsal ve ekonomik birçok sorunu da beraberinde getirir. Bölge beşerinin, afetlere karşı dirençli ve sağlıklı büyüyen bir kentte yaşaması için tüm kent paydaşları ve yöneticileri olarak birlikte hareket etmek zorundayız. Nüfus dinamiği ve göç datalarını, uzman disiplinlerle birlikte değerlendirip, eğilimleri tahlil edip, sürecin düzgün yönetmesini sağlamalıyız. Bu iş birliğiyle oluşturulacak kentleşme siyasetleri ve göç stratejileri, Antalya’nın sürdürülebilir gelişmesine katkı sağlayacak” diye konuştu.